Blockchain Nedir? Ne İşe Yarar? Geleceğimizi Nasıl Etkiler?
Teknoloji
Blockchain Nedir ve Gelecekte Hayatımızda Nasıl Yer Alacak?
Bitcoin ve sonrasında ortaya çıkan kripto paraların yanı sıra, bu kripto paraların üzerinde oluşturulduğu blockchain teknolojisi gelecekte yaratacağı fırsatlar ve kripto paraların dışında olası kullanım alanları nedeniyle de büyük ilgi görmektedir.
Networkler üzerine örnekler
Yaşamımızda birçok networkün içinde yer alıyoruz. Sosyal medya hesaplarımız üzerinden mesajlaşmak, e-posta göndermek, bir banka üzerinden transfer yapmak veya borsada hisse senedi alım-satımı yapmak... Bütün bunlar günlük yaşamımızda kullandığımız networkler ve bu networkler üzerinde gerçekleştirdiğimiz işlemlerin bazılarıdır. Tüm bu networkler üzerinde ilgili ağı yöneten bir aracının bulunduğu da bilinmektedir. Örneğin, bankamız üzerinden başka bir bankadaki hesaba transfer yapabilmek için Merkez Bankası tarafından yönetilen EFT sistemini kullanmaktayız. Hisse senedi alım satımı yaptığımız zaman ise işlem, aracı kurumlar tarafından gönderilen emirle Borsa İstanbul üzerinde gerçekleştirilmektedir. İşlem yapılan yatırım aracının transferi ve ödemeleri ise Takasbank tarafından yapılmaktadır. Kullandığımız sosyal medya hesaplarında da söz konusu ağı ilgili şirketler yönetmektedir. Bir transfer için transferi yapacak tarafın hesabında yeterli tutarın bulunduğunun teyit edilmesi, bu transferin zaman bilgisi, gönderilen tutar, gönderen ve gönderilen taraf bilgilerini içeren kayıtların oluşturulması gerekmektedir. Kısaca tüm bu ağlardaki işlemlerin sorunsuz gerçekleşebilmesi ve kayıt altına alınması, yapılan işlemlerin bir sorun çıkması durumunda doğrulanması, anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması için ilgili ağları yöneten aracılara ihtiyaç duyulmaktadır.
Kripto para veritabanı nasıl çalışır?
Blockchain teknolojisi, ağlar üzerindeki bu fonksiyonların merkeziyetsiz bir şekilde ve daha düşük maliyetlerle gerçekleştirilmesine imkân sağlamaktadır. Blockchain birbirine bağlı bloklardan oluşan bir veri tabanı sistemidir. Bu veri tabanına bir işlemi içeren her tür bilgi işlenebilir. Yeni gerçekleşen işlemler bir önceki bloğun üstüne eklenir ve yeni bir blok oluşturulur. Bu bloklar ise kronolojik olarak birbirine bağlanır. Bu sayede yeni gelen blok kendinden önce gelen bloklardaki bilgileri de doğrulayarak kayıtların güvenliğini artırmış olur. Bu bloklar üzerindeki herkeste şifreli olarak bulunur ve bu nedenle dağıtık bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla bir kişinin bu network üzerindeki geçmiş kayıtları değiştirmesi diğer kullanıcılar üzerindeki kayıtları da değiştirmesini gerektireceği için bu değişiklik neredeyse imkansız hale gelmektedir. Network ne kadar büyür, ne kadar çok sayıda ayrı kayıt olursa, o kadar güvenli hale gelir. Bu durum yukarıda bahsedilen doğrulama ve denetleme maliyetlerini ortadan kaldırmaktadır ve hesap verilebilir, güvenilir bir yapı sunmaktadır.
Daha basit bir şekilde ifade edebilmek için blockchain üzerindeki blokları birer büyük defter olarak düşünelim. Bu defterlerin birer kopyası da network üzerindeki herkese dağıtılmış olsun. Her yeni yapılan işlem bu defterlere eş zamanlı olarak yazılmakta, bu sayede yapılan işlemlerin kayıtları sadece bir ya da birkaç yerde değil çok sayıda yerde tutulmaktadır. Merkezi bir yapıda ise sadece tek bir kayıt olduğu için bu kayıtların güvenliğini sağlamak önemli bir maliyet oluşturmaktadır. Ancak merkeziyetsiz blockchain yapısında tüm kayıtların değiştirilmesi mümkün olmadığından daha güvenli bir sistem oluşmaktadır.
Merkezi bir sistemde, aracıların işlem yaparken ulaşmaları gereken verilerin yarattığı gizlilik riski bu yapının oluşturduğu diğer bir maliyettir. Bir aracı üzerinden yapılan işlemlerin, çoğunlukla doğrulanma süreci nedeniyle paylaşılması gerekmektedir. Bu da verinin networkte gerçek amacı dışında kullanılma ihtimalini artırmaktadır. Ayrıca networkü yöneten aracı kurum üzerinde tutulan verilerin güvenliği de farklı bir problem ve maliyet oluşturmaktadır. Blockchainde ise kullanıcılar başka bir kişi ya da kurum ile bilgi paylaşmadan doğrulama yapabildikleri için bu tür bilgi sızıntılarının önüne geçilmektedir.
Blockchain teknolojisinin gelecekte finans, sağlık, bilim ve sanayi gibi çok sayıda farklı sektör ve alanda networkler üzerinden gerçekleştirilen süreçleri değiştirme potansiyeli vardır. Bu potansiyel ilgili sektörlerdeki tüm kurumları heyecanlandırmakta ve blockchain teknolojisine yapılan yatırımlar bu nedenlerle her geçen gün artmaktadır.